ब्लॉग डिटेल

झिंक सल्फेट आणि फॉस्फरसयुक्त खतं एकत्र मिसळू नयेत – का ते जाणून घ्या

शेतीमध्ये अनेकदा वेळ वाचवण्यासाठी आणि उत्पादन वाढवण्यासाठी विविध पोषक घटक एकत्र देण्याचा प्रयत्न केला जातो. मात्र, सर्व खतं एकत्र मिसळणं फायदेशीर ठरत नाही. शेतकऱ्यांकडून वारंवार केली जाणारी एक चूक म्हणजे झिंक सल्फेट आणि फॉस्फरसयुक्त खतं जसं की DAP, SSP किंवा MAP यांना एकत्र मिसळणे. ही चूक आपल्या पिकाला फायदा न होता नुकसान करू शकते.

समस्या: रासायनिक प्रतिक्रिया

झिंक सल्फेट आणि फॉस्फरसयुक्त खतं एकत्र मिसळल्यावर, मातीमध्ये एक रासायनिक प्रक्रिया होते. यामध्ये झिंक आणि फॉस्फेट आयन एकत्र येऊन झिंक फॉस्फेट तयार करतात. ही संयुग मातीमध्ये अघुलनशील (insoluble) असते आणि पिकांच्या मुळांना उपलब्ध राहत नाही.

परिणाम: अन्नद्रव्य अडथळा (Nutrient Lock-Up)

• झिंक पिकाला उपलब्ध राहत नाही.

• फॉस्फरसची उपयुक्तताही कमी होते.

• झिंक कमतरतेची लक्षणं दिसू लागतात – उदा. कळीच्या पानांची पिवळसर झाक, मरगळ, वाढ खुंटणे, आणि उत्पन्नात घट.

हे का महत्त्वाचं आहे?

झिंक आणि फॉस्फरस हे दोन्ही अत्यंत महत्त्वाचे अन्नघटक आहेत.
झिंक हे एन्झाइम कार्य, हार्मोन निर्मिती आणि मुळांची वाढ यासाठी आवश्यक असते.
फॉस्फरस हे मुळांची मजबुती, फुलोऱ्याचा विकास आणि ऊर्जा वाहतुकीसाठी उपयोगी आहे.
या दोघांपैकी कुठलेही अन्नघटक उपलब्ध न राहिल्यास, पिकांची वाढ आणि उत्पादन दोन्ही बाधित होतात.

योग्य पद्धत (Best Practice)

झिंक आणि फॉस्फरस वेगवेगळ्या वेळेस किंवा वेगवेगळ्या पद्धतीने द्यावेत.
(उदा. एक खत जमिनीतून तर दुसरं फोलिअर स्प्रेने द्यावं)

जर दोन्ही खतं जमिनीतून द्यायची असतील, तर 10–15 दिवसांचं अंतर ठेवावं.