कृषीमध्ये संरक्षित शेती म्हणजे काय?
संरक्षित शेती ही आधुनिक शेती पद्धत आहे ज्यामध्ये पिके विशेष रचनेच्या संरचनांमध्ये उगवली जातात जसे की पॉलीहाऊस, शेड नेट किंवा ग्रीनहाऊस. या संरचना पिकांसाठी तापमान, आर्द्रता, प्रकाश आणि पाणी नियंत्रित करून अनुकूल वातावरण तयार करतात. पारंपरिक उघड्या शेतातील शेतीपेक्षा संरक्षित शेतीमुळे शेतकऱ्यांना सर्व ऋतूंमध्ये अधिक चांगल्या गुणवत्तेची व जास्त उत्पादन मिळते.
संरक्षित शेती का आवश्यक आहे?
आजच्या शेतीत शेतकऱ्यांना अनिश्चित हवामान, कीड व रोगांचा जास्त प्रादुर्भाव आणि मातीची घटलेली सुपीकता अशा अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागते. संरक्षित शेती या समस्यांवर उपाय देते कारण या पद्धतीत पिके हवामानातील अतिरेकी बदल किंवा किडीच्या हल्ल्यांपासून वाचवली जातात.
संरक्षित शेतीची मुख्य वैशिष्ट्ये
-
पिके पॉलीहाऊस किंवा नेट हाऊससारख्या संरक्षित घरांमध्ये घेतली जातात.
-
तापमान, आर्द्रता व पाणीपुरवठा वैज्ञानिक पद्धतीने नियंत्रित केला जातो.
-
टोमॅटो, ढोबळी मिरची, काकडी, फुले आणि परदेशी भाजीपाला यांसारखी उच्च मूल्याची पिके प्रामुख्याने घेतली जातात.
संरक्षित शेतीचे फायदे
-
उघड्या शेतातील शेतीपेक्षा जास्त व सातत्यपूर्ण उत्पादन मिळते.
-
एकसारखी व निर्यातक्षम दर्जेदार उत्पादने मिळतात.
-
ऋतुच्या बंधनांशिवाय वर्षभर पिके घेता येतात.
-
ठिबक सिंचनामुळे पाणी व खते यांचा कार्यक्षम वापर होतो.
-
कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव तुलनेने कमी होतो.
-
अवकाळी पाऊस, थंडीचा मारा व वादळापासून पिकांचे संरक्षण होते.
