ब्लॉग डिटेल

मातीची इलेक्ट्रिकल कंडक्टिव्हिटी (EC) — पोषणाचे प्रतिबिंब

मातीतील इलेक्ट्रिकल कंडक्टिव्हिटी (EC) म्हणजे विद्युत वहनक्षमता — जी मातीतील विरघळलेल्या क्षारांचे प्रमाण दर्शवते. मातीतील पोषकतत्त्वे पाण्यात विरघळल्यावर आयनांच्या स्वरूपात अस्तित्वात येतात. हे आयन विद्युत प्रवाह वाहून नेतात, म्हणून EC जितकी जास्त, तितके क्षार आणि पोषकतत्त्वांचे प्रमाण अधिक असते.

EC ही मातीची सुपीकता (Soil Fertility) आणि क्षारीयता (Salinity) यांचे प्रतिबिंब आहे. योग्य EC म्हणजे संतुलित पोषण — ना जास्त क्षार, ना पोषकतत्त्वांची कमतरता. बहुतेक पिकांसाठी 1.0 ते 2.0 dS/m ही EC श्रेणी आदर्श मानली जाते. येथे dS/m (डेसिसीमेंस प्रति मीटर) हे एकक मातीतील क्षार किती प्रमाणात विद्युत वहन करू शकतात हे दाखवते — म्हणजेच मातीतील क्षारांचे “विद्युत घनत्व”.

EC तपासल्याने खत व्यवस्थापनाचा अचूक मार्ग ठरतो. सिंचनाचे पाणी, वापरलेले खत आणि मातीतील नैसर्गिक क्षार — या सर्वांचा एकत्र परिणाम EC वर दिसतो. जास्त EC म्हणजे मातीमध्ये क्षार साचले आहेत आणि मुळांची वाढ थांबू शकते; तर कमी EC म्हणजे पोषकतत्त्वांची कमतरता. त्यामुळे प्रत्येक शेतकऱ्याने आपल्या जमिनीचा EC तपासून खतांचा आणि पाण्याचा समतोल राखणे अत्यंत गरजेचे आहे.

मातीचा EC म्हणजे मातीचे “विद्युत आरसे” — जे तिच्या पोषण व क्षार स्थितीचे अचूक प्रतिबिंब दाखवते. योग्य EC राखणे म्हणजे पिकांच्या निरोगी वाढीचा आणि उत्पादनक्षमतेचा पाया मजबूत ठेवणे होय.