पिकांमधील बॅक्टेरियल कॅंकर
बॅक्टेरियल कॅंकर हा एक गंभीर वनस्पती रोग आहे जो प्रामुख्याने टोमॅटो व चेरी, अॅप्रिकॉट, पीच यांसारख्या स्टोन फ्रूट पिकांवर आढळतो. वेळेवर नियंत्रण न घेतल्यास हा रोग मोठ्या प्रमाणात उत्पादन घटवू शकतो.
कारण
टोमॅटोमध्ये हा रोग Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis या जीवाणूमुळे होतो. तो जखमा, चिरा किंवा नैसर्गिक छिद्रांमधून वनस्पतीत प्रवेश करतो. संसर्गीत बियाणे, साधने, पाण्याचे थेंब, व रोगग्रस्त अवशेष यांद्वारे हा रोग पसरतो.
लक्षणे
पाने – पिवळसर होणे, वाळणे किंवा कडांवर तपकिरी डाग (“स्कॉर्च” लक्षण).
खोड – उभे चिरे, कॅंकर व आतील ऊती तपकिरी होणे.
फळे – “बर्ड्स-आय” डाग: मधोमध फिकट रंग व बाहेरून गडद कडा असलेले गोल डाग.
संपूर्ण झाड – वाढ खुंटणे व उत्पादन घटणे.
अनुकूल परिस्थिती
२४–३२°C तापमान, जास्त आर्द्रता किंवा सतत पावसाचे वातावरण, तसेच वरून पाणी देणे (ओव्हरहेड सिंचन).
व्यवस्थापन
-
बियाणे प्रक्रिया – प्रमाणित रोगमुक्त बियाणे वापरा व गरम पाण्याने किंवा बॅक्टेरिसाईडने प्रक्रिया करा.
-
शेत स्वच्छता – रोगग्रस्त झाडे काढून टाका व जाळा. साधने व उपकरणे निर्जंतुक करा.
-
पीक फेरपालट – सलग २–३ वर्षे टोमॅटो किंवा संबंधित पिके त्याच शेतात लावू नका.
-
जखमा टाळा – लागवड व देखभाल करताना झाडांना इजा होऊ देऊ नका.
-
रासायनिक नियंत्रण – प्रतिबंधात्मक उपाय म्हणून कॉपर-आधारित बॅक्टेरिसाईड फवारणी करा.
टीप: झाडाला रोग लागल्यानंतर उपचार शक्य नसतो—प्रतिबंध हा सर्वोत्तम उपाय आहे.
