टोमॅटो फळांवरील डाग – कारण आणि उपाय
आपल्या टोमॅटो पिकाची तपासणी करताना काही हिरव्या फळांवर लहान, गोलसर आणि तपकिरी डाग दिसू शकतात—जसे वरील प्रतिमेत दाखवले आहे. हे डाग केवळ सौंदर्यभंग करत नाहीत, तर हे बॅक्टेरियल किंवा बुरशीजन्य रोगाचे सुरुवातीचे लक्षण असू शकते आणि त्याकडे दुर्लक्ष करणे योग्य नाही.
हे डाग नेमके काय आहेत?
टोमॅटोच्या हिरव्या फळांवर दिसणारे हे लहान, आतमध्ये गेलेले (संकुचित) व गडद डाग मुख्यतः खालील रोगांमुळे होतात:
-
बॅक्टेरियल स्पॉट (Xanthomonas spp.)
-
अर्ली ब्लाइट (Alternaria spp.)
हे रोग उबदार व दमट हवामानात जलद पसरतात, आणि सामान्यतः पानांवरून सुरुवात होऊन नंतर फळांवर पसरतात.
रोग कसा ओळखावा?
-
सुरुवातीस लहान, पाण्यासारखे डाग जे नंतर तपकिरी किंवा काळे होतात
-
काही वेळा डागाभोवती पिवळसर वलय दिसते (बॅक्टेरियल इन्फेक्शन असल्यास)
-
रोग प्रगत झाल्यावर डाग मोठे होतात, कोरडे पडतात आणि फळे लवकर सडू लागतात
-
विशेषतः पावसाळ्यात किंवा दमट हवामानात हे डाग जास्त दिसून येतात
-
झाडांची गर्दी व खराब हवेची देवाणघेवाण असल्यास रोग जास्त फैलावतो
हे रोग का होतात?
-
जास्त आर्द्रता व ओव्हरहेड सिंचन
-
झाडांमध्ये हवेची योग्य देवाणघेवाण नसणे
-
पुर्वीच्या हंगामातील संक्रमित बियाणे किंवा अवशेष
-
पावसाचे किंवा सिंचनाचे शिंतोडे, जे रोगजनक पसरवतात
उपाय – शेतकऱ्यांनी काय करावे?
1. रोगमुक्त बियाणे किंवा रोपे वापरा
नेहमी प्रमाणित व रोगमुक्त बियाण्यांपासून लागवड करा. संक्रमित झाडांपासून बी जतन करू नका.
2. फवारणीसाठी नियमित वेळापत्रक पाळा
-
कॉपर ऑक्सीक्लोराइड (COC) किंवा कॉपर हायड्रॉक्साइड यासारखे बॅक्टेरिसाइड फवारा
-
मँकोझेब किंवा अ‍ॅझॉक्सीस्ट्रोबिन + टेब्युकोनाझोल या फंगीसाइडची आळटून फवारणी करा
3. झाडांची हवा खेळती ठेवा
-
तळाची पाने कापा
-
झाडामध्ये योग्य अंतर ठेवा
-
यामुळे दमटपणा कमी होतो आणि रोग कमी होतात
4. ओव्हरहेड सिंचन टाळा
-
ड्रिप सिंचन प्रणाली वापरा, ज्यामुळे पाने ओलसर राहणार नाहीत आणि रोग फैलावत नाही
5. संक्रमित फळे व पाने काढून टाका
-
संक्रमित भाग त्वरित काढून नष्ट करा
-
हे कंपोस्ट करू नका, कारण त्यामुळे रोग अधिक पसरू शकतो
