कृषीमध्ये सिलिकॉनची भूमिका
जेव्हा आपण आवश्यक वनस्पती पोषक तत्वांविषयी विचार करतो, तेव्हा नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम अशी नावे लगेच आठवतात. पण एक कमी महत्त्व दिले जाणारे घटक—सिलिकॉन—आधुनिक शेतीमध्ये गेम चेंजर ठरत आहे.
सिलिकॉन का महत्त्वाचा आहे
सिलिकॉनला अत्यावश्यक पोषक तत्व मानले जात नाही, तरीदेखील तो पिकांच्या आरोग्य आणि उत्पादनक्षमतेमध्ये फायदेशीर भूमिका बजावतो. वनस्पती जमिनीतून सिलिकॉन मोनोसिलिसिक ऍसिड या स्वरूपात शोषून घेतात आणि तो त्यांच्या ऊतकांमध्ये साठतो. यामुळे पेशीभित्ती मजबूत होते आणि संपूर्ण वनस्पतीची रचना सुधारते.
पिकांमध्ये सिलिकॉनचे फायदे
-
भक्कम वनस्पती – सिलिकॉन पेशीभित्ती मजबूत करतो, ज्यामुळे झाडे पडण्यापासून (lodging) वाचतात.
-
ताण सहनशक्ती – पाणी वापरण्याची कार्यक्षमता वाढवून तो दुष्काळ, क्षारता आणि तापमानातील बदलांचा परिणाम कमी करतो.
-
कीड व रोग प्रतिकारशक्ती – सिलिकॉन तांदळातील ब्लास्टसारख्या बुरशीजन्य रोगांवर भौतिक अडथळा निर्माण करतो आणि किडींच्या हल्ल्याविरुद्ध संरक्षण वाढवतो.
-
जास्त उत्पादन व चांगली गुणवत्ता – भक्कम वाढ आणि ताण सहनशक्तीमुळे सिलिकॉन पिकांचे उत्पादन वाढवतो आणि धान्य, फळे व भाज्यांची गुणवत्ता सुधारतो.
