मातीतील सूक्ष्मजीवांची क्रियाशीलता कशी वाढवावी
मातीतील सूक्ष्मजीव म्हणजे बॅक्टेरिया, बुरशी आणि ॲक्टिनोमायसीट्स सारखे सूक्ष्म सजीव असून ते मातीची सुपीकता आणि पिकांची वाढ सुधारतात. हे सूक्ष्मजीव पोषक तत्वांचे चक्र (नायट्रोजन, फॉस्फरस इत्यादी) पूर्ण करतात, सेंद्रिय द्रव्याचे विघटन करतात आणि वनस्पतींना रोगांपासून संरक्षण देतात. मातीतील सूक्ष्मजीवांची क्रियाशीलता टिकवून ठेवणे ही आरोग्यदायी आणि उत्पादक मातीसाठी अत्यावश्यक गोष्ट आहे.
सूक्ष्मजीव क्रियाशीलता का महत्त्वाची आहे
-
मातीची रचना आणि पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता सुधारते
-
सेंद्रिय द्रव्याचे रूपांतर वनस्पतींना सहज उपलब्ध पोषक तत्वांमध्ये करते
-
मुळांची वाढ आणि वनस्पतींची रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते
-
मातीतील कार्बन वाढवते आणि दीर्घकालीन सुपीकता टिकवते
सूक्ष्मजीव क्रियाशीलता वाढवण्यासाठी सिद्ध पद्धती
सेंद्रिय द्रव्य जोडा
सु-विघटित कंपोस्ट, शेणखत किंवा हिरवे खत वापरा. सेंद्रिय द्रव्य हे सूक्ष्मजीवांसाठी उर्जेचे आणि पोषणाचे मुख्य साधन असून त्यांची संख्या वाढवते.
पिकांचे अवशेष आणि आच्छादन पिके वापरा
शेतीत पिकांचे अवशेष ठेवणे किंवा डाळवर्गीय आच्छादन पिके घेणे यामुळे मातीतील सूक्ष्मजीवांची विविधता वाढते आणि मुळांमधून स्रवणारे कार्बनयुक्त द्रव्य उपलब्ध होते.
अति रासायनिक वापर कमी करा
जास्त प्रमाणात रासायनिक खत आणि कीटकनाशके वापरणे सूक्ष्मजीवांना हानीकारक ठरते. संतुलित खत व्यवस्थापन करा आणि बायोफर्टिलायझरचा वापर करून सूक्ष्मजीवांचा समतोल राखा.
मातीतील आर्द्रता आणि वातानुकूलता राखा
योग्य पाणी व्यवस्थापन करा आणि पाणी साचू देऊ नका. सूक्ष्मजीवांचे अधिवास टिकवण्यासाठी नांगरणी कमीत कमी ठेवा.
बायो-स्टिम्युलंट्स आणि सूक्ष्मजीव उत्पादने वापरा
ह्युमिक ॲसिड, फुल्विक ॲसिड, समुद्री शैवाल अर्क किंवा अझोटोबॅक्टर आणि ट्रायकोडर्मा सारखे सूक्ष्मजीव असलेली उत्पादने वापरल्यास मातीतील सूक्ष्मजीवांची वाढ आणि क्रियाशीलता नैसर्गिकरीत्या वाढते.
